ไม้แบบก่อสร้าง คือ โครงสร้างชั่วคราวที่ทำจากไม้ ใช้สำหรับติดตั้งเป็นแม่แบบในงานหล่อคอนกรีตและคอนกรีตเสริม สำหรับโครงสร้างและส่วนประกอบต่าง ๆ ของอาคาร เช่น เสา คาน พื้น ถนน เป็นต้น โดยใช้ไม้แบบ จะมีหน้าที่รับน้ำหนักของคอนกรีต และสร้างขอบเขตในการเทให้คอนกรีตออกมาเป็นรูปแบบตามต้องการ
ไม้แบบจะเป็นลักษณะคล้ายไม้กระดานสำหรับปูพื้น ทำมาจากไม้กระบาก ไม้ยาง ไม้สน หรือไม้อัดประสานชนิดต่าง ๆ มีขนาดหน้ากวาง 6 , 8 และ 10 นิ้ว ความหนาทั่วไปของไม้โดยประมาณ 1 นิ้ว และมีความยาวเท่ากับระยะช่วงมาตรฐานหรือขนาดของห้องที่ได้รับความนิยมกัน คือ 2.5 , 3 , 3.5 หรือ 4 เมตร เพื่อให้พอดีสำหรับการติดตั้งไม้แบบในการหล่อคอนกรีต รวมถึงยังมีการใช้ในแผ่นไม้อัดเคลือบฟิล์ม ในการหล่อคอนกรีตอีกด้วย ชั้นฟิล์มพลาสติกที่เคลือบอยู่นี้จะช่วยป้องกันปูนไม่ให้ยึดติดแน่นกับแผ่นไม้ ทำให้ถอดแบบได้สะดวก และสามารถนำกลับมาใช้ซ้ำได้อีก โดยแผ่นไม้อัดทั่วไปจะมีขนาด 1.2×2.4 เมตร และมีความหนา 10 , 15 หรือ 20 มิลลิเมตร นิยมใช้กระดานในส่วนของโครงสร้างเสา คาน หรือบันได ส่วนแผ่นไม้อัดจะใช้งานในส่วนของพื้นผิวมากอย่างเช่น ฐานราก ผนัง หลังคาดาดฟ้าหรือพื้น เป็นต้น
ไม้แบบสำหรับงานก่อสร้างมีมากมายหลายชนิด และการเลือกใช้งานไม้แบบแต่ละประเภทก็จะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับประเภทของการใช้งาน แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่าไม้แบบประเภทไหนเหมาะสำหรับใช้งานอะไร
1.ไม้ยูคาลิปตัส เป็นไม้ที่นำมาใช้ในการก่อสร้างในเรื่องของการเทพื้น ค้ำยันเสาเวลาเทพื้น รองปั้นจั่น ตอกเสา ทำเพิง ทำป้ายโฆษณา เพราะเนื้อไม้มีความแข็งแรง ทนทานและสามารถใช้ในการสร้างบ้านพันอาศัยชั่วคราวสำหรับคนงาน
2.ไม้เบญจพรรณ เป็นไม้ผสมทั้งเนื้อแข็งและเนื้อ่ออน เป็นไม้ที่นิยมกันมากที่สุด โดยกรใช้งานใช้ทำแบบเสา ทำโครงสำหรับยึดแบบ เทพื้น ทำนั่งร้าน ทำแปหลังคา มีความคงทนปานกลาง
3.ไม้ยางมาเลย์ เหมาะสำหรับงานก่อสร้างเพราะมีลักษณะเฉพาะตัวที่เหมาะสม เป็นไม้เนื้อแข็ง ตีตะปูง่าย มีราคาไม่แพง และมีการนำเข้าส่งออกเป็นจำนวนมากในประเทศไทย เหมาะสำหรับทำแบบ ไม้หน้าสาม ไม้ฝ้า ไม้โครงต่าง ๆ โดยไม้ยางมาเลย์จะใช้งานได้ดีกว่าไม้เบญจพรรณ
4.ไม้กระบาก เป็นไม้ที่นิยมใช้กันมากที่สุด เพระมีคุณภาพดี ไม่บิดงอ และสามารถใช้ซ้ำได้หลายครั้ง ทำงนง่าย ตีตะปูง่าย ใช้ทำแบบหล่อคอนกรีตได้ดี
5.ไม้เต็ง เป็นไม้ที่มีสีน้ำตาลแก่แกมแดง เนื้อหยาบ มีความทนทาน เหมาะสำหรับทำหมอนรองรางรถไฟ ทำโครงสร้างอาคาร เหมาะกับงานตกแต่งภายในและภายนอก
6.ไม้ไผ่ ไม้ไผ่ในงานก่อสร้างมักจะใช้สำหรับนั่งร้าน โดยจะมีไผ่ตันซึ่งมีความแข็งแรง และไผ่นวลซึ่งมีลักษณะกลวงและใช้ร่วมสำหรับไม้ขันสน็อกและเชือกไนล่อนหรือเชือกฟาง